Єнєєдрийн байгалийн нєєцийн тєлєєх дэлхий дээрх єрсєлдєєн Дэлхийн I дайн ємнєх хэдэн арван жилийн турш их гvрнvvдийн хооронд єрнєсєн тэмцлийг санагдуулж байна.
Яг тэр vе шиг одоо ч гэсэн энэ тэмцэл газрын тосны эргэн тойронд болж байгаа бєгєєд аюултай нь vргэлж энхийн замаар явна гэх баталгаа алга. "XIX зууны эхэнд єрнєж байсан тэмцлийн гол оролцогчид нь Их Британи, Орос хоёр байж Тєв Азийн газрын тосны тєлєє єрсєлдєж байсан бол одоо энэ єрсєлдєєнд Английг хэн ч тоохоо больж, харин Энэтхэг, Хятад хоёр бие даасан чухал vvрэг гvйцэтгэж байна. Vvнээс гадна єнєєдєр зєвхєн Тєв Азийн газрын тосны тєлєє бус, Персийн булан, Африк, Латин Америк, тэр байтугай хоёр туйлын цэвэр ус, ашигт малтмалын тєлєє "vзэцгээж" байна. Бvх нийтийн дулаарлын "ачаар" ундны ус, ашигт малтмалын нєєц багассаар байгаа юм. Єнєєдрийн нєєцийн тєлєєх "тоглолт"-ын гол оролцогч нь Хятад болж байна.
Хятадын эрх баригчид гол бодлогоо эдийн засгийн єсєлтєд читлvvлсэн бєгєєд ард тvмнийхээ аж байдлыг сайжруулахгvйгээр олон хvндрэл, бэрхшээлтэй учирна гэдгээ тооцоолж байгаа. Єнєєдєр Хятадад тосгоноос хот руу шилжих хєдєлгєєн асар хурдан, их хэмжээгээр явагдаж байгаа бєгєєд тvvнийг зогсоож чадахгvй юм. Хятад аж vйддвэр, хєдєє аж ахуйдаа асар их ус хэрэглэдэг, vvний дvнд Хималайн мєсєн уулууд хvртэл хайлж байна. Хятадын нийт хотуудын 2/3 нь ундны усны хомсдолтой. Хурдан єсч буй vйлдвэржилт нь их дулаан ялгаруулж, бvх нийтийн дулааралтад том "хувь нэмэр" болж байна. Энэ нь экологийн сvйрлийг дуудаж, цєлжилт газар авсаар байгаа юм. Энэхvv "чєтгерийн тойрог" зєвхєн Хятадад ч хамаатай биш гэдэг нь ойлгомжтой.
Дэлхийд тvvхий эд, эрчим хvчний эх vvсвэрийн хэрэгцээ улам бvр єссєєр байна. Янз бvрийн орнууд энэ асуудлаа нэг л замаар "vлдсэнийг нь хяналтдаа авч" шийдвэрлэхээр оролдож байна. Орос, Канад хоёр Арктикийн мєсєн хучлагыг булаацалдаж байхад Норвега, Дани, АНУ ч тэднээс хоцрохгvйг хичээж байна.
Их Британи Ємнєд туйлыг тойрсон газруудыг єєрийн хяналтдаа авах гэж зvтгэж байна. Энэ зуунд болох олон мєргєлдєєний шалтгаан нь эрчим хvчний эх vvсвэрийн асуудал байх нь ойлгомжтой. Гэхдээ хамгийн гол аюул бол бvх нийтийг хамарсан єлсгєлєнгийн асуудал болно. Хэрэв єнєєгийн цахилгаанжсан фермерvvдийг ажиллуулахыг зогсоовол энэ аюул бодит болно.
Персийн булангийн дайнууд ч гэсэн ардчиллыг тvгээх, алан хядлагатай тэмцэх эрхэм зорилготой байгаагvй, зєвхєн дэлхийн газрын тосны нєєцийг л хяналтдаа авах зорилготой байсан гэдгийг єнєєдєр хэн ч vгvйсгэхгvй болжээ.
Єнєєдрийн єндєр технологижсон арми ч гэсэн улам бvр эрчим хvчийг шаардаж байна. Пентагоны судалгаагаар дэлхийн II дайнаас хойш Персийн булангийн I дайны эхлэл хvртэл нэг цэрэгт єдєрт ногдох эрчим хvчний хэрэглээ хоёр дахин єссєн байхад Америкийн цэрэг Ирак руу цємрєх vед ахин дєрєв дахин єсчээ. Энэ дайны таван жилд эрчим хvчний хэрэглээ мєн хэд дахин єссєн байна.
Ємнєх газрын тосны "тоглоом"-д барууны орнууд голлон тоглож байсан бол энэ удаагийн тоглоомд єєртєє итгэлтэй, бие даасан улсуудаас их хэмжээгээр хамаарах болов.
В.Путин барууныханд таалагдахгvй зvйлсийг сийхгvй хэлж чадаж байна. Ж.Буш Уго Чавесийг vзэн яддаг ч Америкийн газрын тосны импортын арван хувийг Венесуэл нийлvvлж байна.
Бидэнд олон дахин ярьж ухуулсан "мэдлэгт тулгуурласан эдийн засаг" маань vлгэр байжээ. Материалын нєєц юу ч биш, эдийн засгийн мэдлэг, хамтын ажиллагаа л чухал гэдэг ухуулга маань хямдхан нефть, хямдхан мєнгєний vед гарсан буруу ойлголт байжээ. Тvvх ингэж л явдаг юм. Дэлхийн цаг уурын єєрчлєлтеєс тэр тусмаа далайн тєвшний єсєлтєєс хамаарч хvнс, ундны ус багасч байна. Энэ нь ирээдvйд Африк, Азиас Европ руу чиглэсэн их нvvдэл болохыг vгvйсгэхгvй XXI зууны эхэнд бид єнгєрсен зууны эхнээсээ дєрєв дахин олуулаа болжээ. Дулааралтын дvнд эх дэлхий маань танигдахгvй болтлоо єєрчлєгдлєє. Ийм дэлхийд биднийг юу хvлээж байгааг хэн ч мэдэхгvй.
No comments:
Post a Comment
Сэтгэгдэл